نظام ریاستی و پارلمانی (چالش ها و فرصت ها)

مهمترین موضوع قبل از هر چیز در یک حکومت، محتوا و قالب آن است. محتوای حکومتها به لیبرالی و سوسیالیستی و اسلامی و قالب حکومتها بطور کلی به جمهوری و غیرجمهوری تقسیم می شوند. محتوای حکومت ایران، اسلامی و قالب آن جمهوری است و ابزار اعمال حکومت در دهه ی اول انقلاب با سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه زیر اشرافیت ولی فقیه تعریف شد. اما به دلیل مشکلات حقوقی ساختاری و فرهنگی/سیاسی در بعضی موارد حوادث ناگواری را ببار آورد که در سال 68 از نظر حقوقی اصلاحاتی صورت گرفت . مساله ایجاد نظام پارلمانی در نظام سیاسی جمهوری اسلام ایران به اوایل انقلاب اسلامی باز می گردد. ابتدا نظام ریاستی بر نظام پارلمانی ترجیح داده شد و هر دو پست رئیس جمهور و نخست وزیر به طوری که اختیارات بالای توامانی داشتند پیش بینی گردید؛ اما این امر موجب بروز اختلاف نظرات گسترده ای شد. سرآن جام در سال 1368 با نظر امام خمینی (رحمه الله علیه) و با تشکیل گروهی از خبرگان، سمت نخست وزیری از قانون اساسی حذف و اختیارات نخست وزیر به رئیس جمهور انتقال داده شد. در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامیتا سال 68 انتخاب رئیس جمهور به صورت مستقیم و توسط خود مردم آن انجام می شد، و در کنار آن سمت نخست وزیری هم بود و به نوعی نظام نیمه پارلمانی برقرار بود. کسانی که معتقد به ریشه یابی مشکلات در ساختارها هستند، می گویند نظام، یک نظام نیمه ریاستی و نیمه پارلمانی است لذا یا باید به سمت نظام پارلمانی و یا به سمت نظام ریاستی پیش رفت. افرادی هم مشکل را بیشتر از زاویه فرهنگی / سیاسی می بینند و می گویند این احزاب و فعالان سیاسی هستند که با شناخت نادرست از قوانین و توقعات زیاده خواهانه باعث مشکلاتی در کشور می شوند. حال پس از گذشت 25 سال این سوال مطرح می شود که آیا ساختارهای موجود در طول عمرشان توانستند خواسته های اسلامی/انسانی ملت ایران را برآورده کنند؟ یا اینکه موفقیت آنها بصورت نسبی بود. واژگان کلیدی: نظام پارلمانی ، نظام ریاستی ، نظام نیمه ریاستی و نیمه پارلمانی، قانون اساسی، حکومت ،دولت